ŞAŞILIKTA CERRAHİ TEDAVİ
Şaşılık cerrahisi, gözü hareket ettiren kasların zayıflatılması, kuvvetlendirilmesi veya hareket akslarının değiştirilmesi işlemleri ile uygulanır. Çoğu cerrahi işlem genel anestezi altında yapılmaktadır.
Göz küresinin hareketini sağlayan altı adet göz dışı kas vardır. Bu kaslar göz çukurundaki kemiklerden başlar, öne doğru uzanır ve göz küresinin beyaz kısmı olan skleraya yapışır. Normal şartlarda her iki göz senkronize şekilde hareket eder. Örneğin, sağ göz sağa baktığında, sol göz de aynı yöne doğru eşit miktarda hareket eder.
Şaşılık cerrahisi fonksiyonel veya rekonstrüktif amaçlarla yapılır. Cerrahinin etkisi mekaniktir; gözlere ulaşan sinirsel uyarılar doğrudan etkilenmez. Göz dışı kaslara yapılacak müdahalelerle göz hareketlerinin normalleşmesi amaçlanır. Örneğin, bir kasın aşırı çalıştığı durumlarda o kasın zayıflatılması uygun olacaktır. Ancak fonksiyonu normal olan bir kasın zayıflatılması o yönde hareket kısıtlılığına yol açabilir. Şaşılık cerrahisi ayarlanabilir bir prosedürdür ve işlemin geri alınması mümkündür.
Uygun cerrahi yöntemi belirlerken tüm klinik bulgular detaylı bir şekilde incelenir ve operasyon kişiye özel olarak planlanır. Bu planlamada cerrahın tecrübesi büyük önem taşır. Kayma miktarı, farklı bakış yönlerindeki değişimler, hastanın binoküler görme düzeyi, göz tembelliği varlığı, göz küresi boyutları, refraksiyon kusurları ve göz kaslarının hareketleri dikkate alınması gereken faktörlerdir. Şaşılık cerrahisinde zayıflatma veya kuvvetlendirme işlemlerinin sonuçları milimetrik kesinlikte belirlenemez. Aynı cerrah tarafından aynı miktarda kayma için aynı cerrahi uygulansa bile sonuçlar farklılık gösterebilir. Her hastanın cerrahiye yanıtı değişkenlik gösterebilir. Cerrahi başarı için cerrahın tecrübesi ve uzun süreli hasta takibi ile geliştirdiği planlama algoritması önemlidir.
Zayıflatma İşlemleri: Göz dışı kasları zayıflatmak için geriletme ve tenotomi işlemleri uygulanır. En yaygın zayıflatma yöntemi olan geriletmede, skleraya yapışan kas, yapışma yerinden ayrılarak planlanan miktarda daha geriye sabitlenir. Tenotomi ise daha çok döngüsel kaymalara neden olan kas anomalilerinde tercih edilir.
Kuvvetlendirme İşlemleri: Kasları kuvvetlendirmek için rezeksiyon, katlama ve ilerletme işlemleri yapılır. En sık kullanılan yöntem olan rezeksiyonda, kasın boyu kısaltılarak kuvvetlendirilir. Zayıflatma ve kuvvetlendirme işlemlerinde uygulanacak en az ve en fazla miktarlar vardır; bu sınırların dışına çıkılması olumsuz sonuçlara yol açabilir.
Kas Hareket Akslarının Değiştirilmesi: Bu yöntem, tam felç nedeniyle hareket yeteneğini kaybetmiş paralitik şaşılık vakalarında kullanılır. Tam felçli kasın hareketi, diğer kasların yapışma yerleri değiştirilerek telafi edilir.
Şaşılık cerrahisi sonrası iyileşme süreci genellikle hafif geçer. Uygun yapılan cerrahilerde hasta kısa sürede, yaklaşık 3-4 gün içinde, günlük yaşantısına dönebilir. Ameliyattan sonraki birkaç gün hafif kızarıklık dışında belirgin bir şikayet görülmez. Erken dönemde ağır işlerden ve tozlu ortamlardan uzak durulmalıdır. Yaklaşık bir ay boyunca günde 4-6 kez koruyucu göz damlaları kullanılmalıdır. Kullanılan sütürler kendiliğinden eridiği için alınmaları gerekmez.
Her cerrahi işlemde olduğu gibi bazı komplikasyonlar gelişebilir. Göz küresi dışında yapılan bir müdahale olduğu için görme keskinliği etkilenmez. Ancak koruyucu damlaların düzenli kullanılmadığı durumlarda enfeksiyon riski artabilir. Cerrahi sonrası kızarıklık ve rahatsızlık hissi normalden uzun sürebilir. Diğer nadir komplikasyonlarla ilgili olarak cerrahi öncesinde size detaylı bilgi verilecektir.
